Jednostki masy i obrachunkowe w średniowieczu

Grzywna

Grzyw­na – jed­nost­ka ma­sy uży­wa­na w śre­dnio­wie­czu w Pol­sce, Cze­chach i na Ru­si oraz jed­nost­ka płat­ni­cza. Jed­na grzyw­na ozna­cza­ła ma­sę pół fun­ta. Z jed­nej grzyw­ny sre­bra bi­to 60 sztuk (ko­pę) mo­net pra­skich, lub 48 gro­szy pra­skich.

1 grzyw­na = 4 wiar­dun­ki = 24 skoj­ce = 60 sze­lą­gów = 720 fe­ni­gów

1 grzyw­na = 20 gro­szy = 60 sze­lą­gów

Ist­nia­ły też grzyw­ny że­la­zne, jak grzyw­na sie­kie­ro­po­dob­na czy grzyw­na gro­to­po­dob­na, funk­cjo­nu­ją­ce ja­ko pła­ci­dło, czy­li pie­niądz przedmio­to­wy.

Grzywna krakowska

Grzyw­na kra­kow­ska – daw­na jed­nost­ka mia­ry sto­so­wa­na w śre­dnio­wiecz­nej i no­wo­żyt­nej Pol­sce. W czter­na­stym wie­ku od­po­wia­da­ła 196,26 g, na po­cząt­ku szes­na­ste­go wie­ku – 197,684 g, po 1558 ro­ku – 201,802 g, a po 1650 ro­ku – 201,86 g.

1 grzyw­na kra­kow­ska dzie­li­ła się na: 4 wiar­dun­ki = 8 un­cji = 16 łu­tów = 24 skoj­ce = 96 gra­nów = 240 de­na­rów = 480 obo­li.

Grzyw­na kra­kow­ska to tak­że jed­nost­ka obli­cze­nio­wa – jed­na grzyw­na kra­kow­ska rów­na­ła się 48 gro­szom pra­skim, 96 półgro­szom, 288 trze­cia­kom. Z grzyw­ny kra­kow­skiej sre­bra wy­bi­ja­no: 576 de­na­rów za pa­no­wa­nia Wła­dy­sła­wa Ło­kiet­ka, 768 de­na­rów za Ka­zi­mie­rza Wiel­kie­go, 864 de­na­ry za Wła­dy­sła­wa Ja­gieł­ły.

Skojec

Sko­jec, śre­dnio­wiecz­na nie­miec­ka jed­nost­ka obra­chun­ko­wa, jed­nost­ka mo­ne­tar­na lub jed­nost­ka ma­sy rów­na 1/24 grzyw­ny. 1 sko­jec = 30 fe­ni­gów = 2 gro­sze = 4 półgro­sze (kwart­ni­ki)

(na pod­sta­wie Wi­ki­pe­dii)

Wybrane ceny obowiązujące w średniowieczu

Koszt obia­du kró­lew­skie­go (król wraz ze świ­tą), wy­da­ne­go w dniu 10 ma­ja ro­ku pań­skie­go 1389 na zam­ku w Nie­po­ło­mi­cach pod Kra­ko­wem wy­niósł do­kład­nie 153 gro­sze.

(na pod­sta­wie: J. A. Szwa­grzyk, Pie­niądz na zie­miach pol­skich X-XX wiek, Wro­cław 1990)

Ceny nieruchomości

1282	wieś Klasztor w Henrykowie	700 grzywien
1340	ziemi 1 łan	192 grosze
1400	dom nabyty przez Collegium Maius UJ w Krakowie	28800 groszy
1427	kram w Przemyślu	960 groszy
1432	ogród w Warszawie	300 groszy
1437	mennica z wyposażeniem w Świdnicy	96000 groszy

Ceny podstawowego uzbrojenie

ok. 1400	topór	od 2 do 6 groszy
ok. 1400	miecz	od 16 do 72 groszy
ok. 1400	sztylet	od 6 do 8 groszy
ok. 1400	kusza	od 40 do 60 groszy
ok. 1400	koń bojowy	od 96 do 720 groszy
ok. 1400	pełna zbroja płytowa	od 200 do 400 groszy

Posag oraz ceny różnych towarów

1344	posag króla Kazimierza Wielkiego dla córki Elżbiety	1560000 gr
1450	Biblia w Gnieźnie	1440 groszy
1318	koń pod wierzch	406 groszy
1350	owca na Śląsku	2 grosze
1357	prosię w Poznaniu	8 groszy
1358	słoniny połeć w Lubinie	8 groszy
1363	trzewików para	6 groszy
1396	pieprzu funt	16 groszy
1396	węgorzy kamień (około 12 kg)	8 groszy
1400	wykonanie 1 podkowy w Krakowie	2 grosze
1403	krowa	24 grosze
1403	100 jaj w Krakowie	3 grosze
1403	60 garnków glinianych małych	5 groszy
1405	śledzi beczka	72 grosze
1447	piwa beczka (około 225 litrów)	60 groszy
1449	pług	6 groszy
1475	drewno opałowe - 1 wóz	4 grosze

Przykładowe zarobki w średniowieczu

1350	robotnik sezonowy dziennie na Śląsku	3 denary
1404	żniwiarz za dzień pracy w Czersku	1 grosz
1435	sekretarz miejski rocznie w Krakowie	672 grosze
1450	rzeźnik za zarżnięcie wieprza na Śląsku	4 denary
1475	drwal dziennie, bez wyżywienia na Śląsku	1,5 grosza

(na pod­sta­wie in­for­ma­cji na stro­nie www.mo­net­ki.fri­ko.pl)